Solventler

YaÄŸ giderme ve temizlik ana görevidir. Solventin yoÄŸun olarak kullanıldığı iÅŸler; boya, vernik, cila imalatı, uygulanması, uzaklaÅŸtırılması, metal parlatma, mürekkep, toner kullanılan baskı iÅŸleri, astarlama, kaplama iÅŸleri, kuru temizlemedir. Ancak solventler endüstride çok daha geniÅŸ bir kullanım alanına sahiptir; metal eÅŸya üretiminde boyama öncesi, kaynak iÅŸlemi öncesi yaÄŸ gidermede, makine bakımında parça yıkamada, plastik eÅŸya üretiminde hemen her aÅŸamada, yapıştırıcı kullanılan hemen tüm iÅŸlerde, böcek öldürücü imalatında, kimyasal madde imalatında hatta kozmetik üretiminde kullanılır.

Halojenli ve halojensiz olarak üretilirler. Ä°çerdikleri kimyasal maddelere göre tehlikeli madde ve kullanım sonucunda da tehlikeli atık özelliÄŸi gösterirler.

Halojensiz Solventler;

* Alifatik ve
* Aromatik hidrokarbon bileÅŸimleri.
* Toluen, Ksilen, Hekzan, Heptan, White Spirit

Halojenli solventler;

* Metilklorit,
* Etiklorit,
* Etilenklorit,
* Trikiloretanol,
* Kloroform,
* Kloretan bileÅŸikleri,
* Klorlanmış benzinler ve
* Klorlanmış fenol.

* Aseton: Endüstriyel kaplama, kozmetik üretimi
* Trikloroetilen: YaÄŸ giderme
* Toluen: Endüstriyel kaplama, çeÅŸitli üretim iÅŸleri (geniÅŸ kullanım alanı)
* Metilklorit: Boya sökme
* Metil Etil Keton (MEK): Basım iÅŸleri (mürekkep içeriÄŸi ve mürekkep çıkarıcı), böcek öldürücü üretimi
* Perkloro Etilen: Kuru temizleme
* Siklohekzanon: Plastik, böcek öldürücü üretimi, elektronik endüstrisinde kaplama iÅŸi
* N Metil Pirolidon (NMP): Elektronik endüstrisinde, plastik üretimi, petrokimya endüstrisi, böcek öldürücü üretimi
* Tetrahidrofuran (THF): Plastik üretimi, böcek öldürücü imalatı, polimer kaplama, parfüm üretim

Makine yaÄŸları, mumlar, kozmetik, boya gibi kirler eritilerek çıkartılabilecek kirlerdir. Bu kirler su ve yıkama maddeleriyle çözülmeyen kirlerdir. Bunların giderilmesinde perkloretilen , trikloretilen , florakarbon, ve ağır benzin gibi maddeler kullanılır. Bu temizlik maddelerinin kapalı mekanlarda kullanılması sakıncalıdır.

Piyasada solvent kullanılarak imal edilen ürünler:

* Temizleme ve yaÄŸ giderme maddeleri
* Boya çıkarıcılar
* Boya, vernik, cila ve reçineler
* Yapıştırıcılar
* Mürekkep ve mürekkep çıkarıcılar
* Pestisitler
* Kozmetikler

Dikkat !

* Endüstride, oldukça yaygın olarak kullanılan organik solventlerle cilt temas ettiÄŸinde egzama oluÅŸur.
* Halojenli solventlerden bazıları, beyin, böbrek ve karaciÄŸerde zarara neden olabilir.
* Metilpentanon gibi bazı solventler, düÅŸük konsantrasyonlarda bile gözde ve burunda tahriÅŸe ve baÅŸ aÄŸrısına neden olur.
* Ayrıca, solventlerin birçoÄŸu yanıcı, uçucu, kolay buharlaşıp ortama zehirli veya patlayıcı gaz karışımları verebilen özelliÄŸe sahiptir.
* Bazı solventlerin kanserojenik, ekotoksik, mutajenik ve uyuşturucu etkileri olabilir.
* Bunun dışında solventler su için zehirlidir.
* Özellikle halojen içeren solventler, yanmaları sonucunda dioksin ve furan gibi zehirli gazlar oluÅŸturur.

Solvent içeren ürünler 11.7.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüÄŸe giren Tehlikeli Kimyasallar YönetmeliÄŸi kapsamındadır. Bu yönetmelik hem solvent üreticisi hem de kullanıcılar için yükümlülükler içermektedir.

Solvent üreticisinin yükümlülükleri;
“Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanmasına Ä°liÅŸkin TebliÄŸ” kapsamınca Güvenlik Bilgi Formunu hazırlayarak alıcı, kullanıcı ve depolayıcıyı ilgilendirmekle yükümlüdür. Güvenlik Bilgi Formlarının, Profesyonel kullanıcılar ile tehlikeli kimyasalları depolayanlara iletilmesi zorunludur. Alıcının bilgilendirilmesinden üretici, ithalatçı ve dağıtıcı müteselsilen sorumludur.
Güvenlik Bilgi Formları, madde/müstahzar ve ÅŸirket/iÅŸ sahibinin tanımı, bileÅŸim/içindekiler hakkında bilgi, tehlikelerin tanıtımı, ilk yardım tedbirleri, kaza sonucu yayılmaya karşı tedbirler, kullanma ve depolama, maruz kalma kontrolleri/kiÅŸisel korunma, fiziksel ve kimyasal özellikler, kararlılık ve reaktivite, toksikolojik bilgi, çevreyle ilgili bilgi, bertaraf bilgileri, taşımacılık bilgisi, mevzuat bilgisi ve diÄŸer bilgiler olmak üzere 16 baÅŸlığı içerecek ÅŸekilde hazırlanmalıdır.
Solventler, yönetmelik hükümlerine uygun olarak etiketlenmelidir. Etiket, üretici bilgileri, kimyasalın adı ve kapalı formülü, ürünün ticari adı, amaçlanan kullanım alanı ve içeriÄŸine giren maddelerin tehlike sembolleri, risk ve güvenlik kodları, kimyasal tanımı ve etkin madde yüzdesi ve diÄŸer katkı maddeleri ve en azından bunların grup tanımlarını içerecek ÅŸekilde etiketlenmelidir.
Solventler, normal depolama ve taşıma koÅŸullarında, sızma, kaçak, dökülme, bulaÅŸma vb. yollarla ambalaj dışına çıkmaları önlenecek ÅŸekilde ambalajlanmalıdır. Ambalajın ÅŸekli ve etiketleri, genel görünüm ve kapsamları açısından, gıda maddelerinin ambalajları ile aynı ve karıştırılabilir benzerlikte seçilmemelidir.
Solventler, çevre ve insan saÄŸlığına zarar vermeyecek ÅŸekilde depolanmalıdır. Bu maddelerin kötü amaçlı veya sorumsuz kiÅŸilerin eline geçmemesi ve amaç dışı kullanılmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.

Solvent kullanıcısının yükümlülükleri;
Üretici veya satıcıdan Güvenlik Bilgi Formunu temin etmelidir. Ürün etiketi ve Güvenlik Bilgi Formunda yer alan depolama, taşıma, kullanma talimatlarını uygulamalıdır.

Solvent içeren maddeleri kullanırken nelere dikkat edilmelidir?

* Ä°ÅŸ SaÄŸlığı ve GüvenliÄŸi Mevzuatına uygun olarak gerekli kiÅŸisel koruyucu donanım ve kıyafetleri kullanın.
* Halojen içeren solventli maddelerden kaçının.
* Solventlerinizi tasarruflu olarak kullanın.
* Solvent içermeyen su bazlı ürünlerin kullanımını tercih edin.
* Her bir iÅŸlem için ayrı solvent yerine çok amaçlı bir solventin kullanılmasını tercih edin.
* Solventleri ya da solvent içeren ürünleri sadece iyi havalandırılan yerlerde kullanın.
* Bu maddeleri kullanırken, etiketlerin üzerindeki tehlike bilgilerine ve güvenlik önerilerine dikkat edin.
* Solvent ve solvent içeren maddeleri hiçbir zaman kanalizasyona atmayın.
* Solvent veya solvent içeren herhangi bir ürün ile cilt temasından kaçının ve gereken yerlerde koruyucu giysiler kullanın.
* Cildinizden boya, yaÄŸ vb. maddelerin giderilmesi için kesinlikle solvent kullanmayın.
* Ä°ÅŸ sırasında solvent kullanırken yemeyin ve sigara içmeyin. Ayrıca çalıştıktan sonra, yemeden ve içmeden önce ellerinizi iyice yıkayın.
* Toksik gaz oluÅŸturabilen klorlu solvent bu-harı içerebilecek olan alanlarda sigara içmeyin, kaynak yapmayın, ateÅŸle yaklaÅŸmayın ve çıplak ateÅŸ kullanmayın.
* Solventleri kapalı konteynırlarda saklayın ve solvent atıkları için sızdırmaz konteynırlar kullanın. konteynırların altına sızma ve dökülmeyi önleyici tablalar yerleÅŸtirin.
* Kapalı alanlarda, gerekmedikçe ve uygun havalandırma olmadıkça solvent içeren maddeler kullanmayın ve bu alanlarda gerektiÄŸinde uygun maskeler kullanımını saÄŸlayın.

Solvent ve solvent içeren atıklar ne yapılmalıdır?

Solventler kullanım ömrünü doldurduÄŸunda atık haline gelmektedir. Belli bir bölümü buharlaÅŸarak ortam havasına karışmakta ve havalandırma ve proses bacaları sayesinde atmosfere hava emisyonları ÅŸeklinde verilirken belli bir bölümü de ortam havasına karışır.

* Ortam havasındaki solvent gerekli ölçümler yapılarak “Ä°ÅŸ SaÄŸlığı ve GüvenliÄŸi Mevzuatı”na uygun iÅŸyeri ortam havasını saÄŸlayacak önlemler alınmalıdır.
* Çalışanlara gerekli kiÅŸisel koruyucu ekipmanlar saÄŸlanmalıdır.
* Bacadan atılan emisyonlar da “Endüstriyel Kaynaklı Hava KirliliÄŸinin Kontrolü YönetmeliÄŸi”nde verilen sınır deÄŸerleri ve koÅŸullarını saÄŸlamalıdır.
* Atık haline gelen solventler, içerdiÄŸi maddenin özelliÄŸi itibariyle “Tehlikeli Atıkların Kontrolü YönetmeliÄŸi”ne göre tehlikeli atık olarak adlandırılır ve yönetmelik hükümlerine göre tehlikeli atıklar;
Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisanslı veya geçici lisans almış solvent geri kazanım tesislerinde iÅŸlenmelidir. Ayrıca bu tesislere nakliyesi Valiliklerden lisans almış nakliye araçları ile yapılmalıdır.

Kuru Temizleme ve Solvent Kullanımı

Kuru temizleme iÅŸleminde giysileri kirlerinden arındırmak için solvent dediÄŸimiz özel kimyasal madde kullanılır. Kuru temizleme kelimesi akılda yanlış bir intiba uyandırabilir. Aslında bu tabirin kullanılmasının nedeni temizleme sırasında kullanılan solventin hemen hemen hiç su içermemesidir. Solvent kumaÅŸa su gibi nüfus etmez, aynı zamanda çok iyi bir yaÄŸ çözücüsüdür. Kuru temizlemenin avantajı, kumaÅŸa su kadar zarar vermeden, suyun eritemediÄŸi yaÄŸlı kirleri temizleyebilmesidir. Kuru temizleme iÅŸlemi, özel temizleme ilaçları kullanılarak leke ve kirlere ilk müdahalenin yapıldığı ön leke iÅŸlemleriyle baÅŸlar. Daha sonra ürünler büyük bir çamaşır makinesine benzeyen kuru temizleme makinelere konulur solvent içinde yıkanmaya baÅŸlar. Kuru temizleme makinesi kumaÅŸtaki kiri gevÅŸetmek için çamaşır makinesindeki mekanik iÅŸlemlerin aynısını uygular. Temizleme iÅŸlemi boyunca giysiler pek çok kez makinede solventle birlikte yıkanır ve kullanılan solvent, solvent deposuna geri gönderilir. Bu özel kimyasal madde makinede giysilerle birlikte dönerek giysilerdeki kiri alır ve taşır. Giysilerden çekilen solvent defalarca filtre edilerek ve kaynatılarak taşıdığı kirlerden arındırılır ve tekrar giysileri temizlemek üzere kullanılır. Elbiseler aynı makinede kurutulur ve koku giderme safhasında giysideki solvent kokusundan arındırılır.

3 Noktaya Dikkat

1. Solunum: ÇoÄŸu solvent oda sıcaklığında hızla buharlaÅŸabilir özelliktedir. Solvent buharı, zerrecikleri ve solventle kirlenmiÅŸ tozlar akciÄŸerler aracılığıyla kolayca kana karışmaya aracılık ederler. En önemli etkilenme yoludur.
2. Yutma: Solvent bulaÅŸmış ellerle yenilen yemek ya da doÄŸrudan solvent bulaÅŸmış yiyeceklerin tüketilmesi sindirim yoluyla maruziyete neden olur.
3. Deri Teması: YaÄŸ çözen özellikleriyle derinin koruyucu etkisini azaltırlar. Deriden rahatlıkla emilir ve kana geçerler.

Solventlerin saÄŸlık bozucu etkileri birbirlerinden oldukça farklıdır ve solventler çoÄŸunluklu çeÅŸitli karışımlar halinde piyasaya sürülürler.

* Solvent buharının yoğunlaşabileceği sınırlanmış alanlara giriş yasaklanmalıdır.
* Solvent ve solvent içeren karışımlar kapalı kaplarda tutulmalıdır.
* Solvent içeren kaplar iÅŸçinin anlayabileceÄŸi dil, simgeler kullanılarak etiketlenmelidir.
* Ä°ÅŸyerinde kirli alanlarda yemek yenmesi, içecek içilmesi, sigara içilmesi yasaklanmalıdır
* Yemek öncesi, içecek içilmeden önce, tuvalet öncesi ellerin yıkanması saÄŸlanmalıdır.
* Solventle etkilenme riski yüksek iÅŸ alanlarında uyarıcı levhalar bulundurulmalıdır.
* Ä°ÅŸçiler kullanılan kimyasal maddeler, riskleri, korunma önlemleri konularında eÄŸitilmelidirler.
* Solvent depo alanları yanıcılıkları ve buharlaÅŸabilirlikleri dikkate alınarak dikkatle seçilmelidir.
* Depo alanı iyi havalandırılmalı, diÄŸer iÅŸ alanları ile izolasyonu saÄŸlanmalı ve serin olmalıdır. Depolama iyi izlenerek minimum düzeyde tutulmalıdır.

Benzine solvent ya da nafta karıştırılması;

Mümkün oduÄŸunca firmalara yakıt güvencesi veren istasyonlardan yakıt almak gerekir. Bazı istasyonlar, bazı araba modellerine güvence veriyor, bu nedenle daha fazla denetim yaptırıyorlar.

Yakıt alırken almış olduÄŸunuz fiÅŸte km bilgisi olmadığından istasyon yasal sorumluluk taşımaz ama müÅŸteri tanıtım kartı alıp km yazdırılırsa, yasal hak, bir yetkili servis raporu ile geçerli olur.

Ä°stasyona gittiÄŸinizde sıfır araçların hangi pompaya yönlendirildiÄŸine dikkat edip, o pompadan devamlı olarak yakıt almaya çalışın.

SOLVENT BAZLI BOYA NEDÄ°R?

Solvent ile inceltilen boyalar solvent bazlı boyalardır.

SU BAZLI BOYA Ä°LE SOLVENT BAZLI BOYA ARASINDAKÄ° FARK NEDÄ°R?

Solvent bazlı boya kalın bir film oluÅŸturarak, duvarın nefes almasını asgariye indirir. Su bazlı boyada durum tam tersidir. Solvent bazlı boya daha parlak bir görünümde olup, boya sonrası kısa bir süre için, kullanılan yerde boya kokusu bırakır. Su bazlı boya kokusuzdur.

Ahmet Ayyıldız Kimdir?

Yorumlar (0)